Włóczykij :: Forum poszukiwaczy

KODEŃ-wieś w Polsce, w woj. lubelskim, powiat bialski, gmina Kodeń.
W latach 1511-1869 Kodeń był miastem. ]
* * * * *
Jednym z najpotężniejszych rodów magnackich Wielkiego Księstwa Litewskiego pochodzącym z terenów dzisiejszej Białorusi i Rosji był ród Sapiehów. Członkowie dwóch linii rodu żyją do tej pory. Są to Sapiehowie Różańscy ze starszej gałęzi rodu, potomkowie Bohdana Sapiehy oraz młodsi-Sapiehowie Kodeńscy, potomkowie Iwana (Jana) Sapiehy.
Pod koniec XV wieku Sapiehowie kupili młyny wodne na Bugu w Kodniu. W 1511 roku Jan Sapieha uzyskał od króla Zygmunta Starego przywilej wybudowania w Kodniu zamku oraz zgodę na lokowanie miasta na prawie magdeburskim. Rok 1513 to uzyskanie herbu oraz prawa powołania burmistrza i rajców.
Port w Kodniu nad Bugiem był miejscem załadunku zboża transportowanego m.innymi do Gdańska. Do XVIII wieku miasto się rozrastało i stawało się coraz bogatsze. Było to powodem rabunkowych najazdów Tatarów, Kozaków czy nawet Szwedów.
Na początku XVIII wieku właścicielami miasta i portu stają się Braniccy a Elżbieta z Branickich znacznie przyczyniła się do ucywilizowania miasta. Wyznaczono rynek (który w swoim pierwotnym planie istnieje do dzisiaj), wyznaczono ulice.
Jedna z nich prowadziła do wybudowanego w latach 1629-1633 kościoła św. Anny i kaplicy Cudownej Matki Boskiej Kodeńskiej.

CDN

Zanim jednak Braniccy stali się właścicielami Kodnia panem był tam od 1610Mikołaj Sapieha. Za młodu kształcony w Wiedniu i Trewirze, Paryżu, Rzymie i Madrycie. Na swoje włości wrócił w 1613 roku. Jednak nie dopisywało mu zdrowie i w końcu schorowany został zawieziony na pielgrzymkę do Rzymu by modlić się o zdrowie. Tam, został przyjęty przez ówczesnego papieża Urbana VIII i zaproszony na modły w jego prywatnej kaplicy.
Ważnym elementem kaplicy papieskiej był obraz. Wg legendy był to wizerunek Matki Boskiej namalowany w VI wieku przez arcybiskupa Augustyna z Canterbury i stanowił odwzorowanie rzeźby Matki Boskiej z prywatnej kaplicy papieża Grzegorza I. Rzeźba podarowana została arcybiskupowi Sewilli Leanderowi i przez niego umieszczona w kaplicy w miejscowości Guadalupe w Hiszpanii a papieżowi został wizerunek na płótnie. Sporych rozmiarów jednak bo 128 x 223 centymetry.
Gwoli ścisłości trzeba nadmienić, że badania obrazu a zwłaszcza zastosowane farby wykluczają by obraz MB z Guadalupe, później Kodeńskiej był namalowany w VI wieku. Jest to zapewne kopia tamtego obrazu, nieco młodsza niż szóste stulecie.
Jednak, jak głosi legenda, modły Mikołaja Sapiehy w prywatnej kaplicy papieża przed obrazem Matki Boskiej z Guadalupe okazały się na tyle skuteczne, że polski arystokrata wyzdrowiał. Zapragnął zatem mieć cudowny obraz na własność, lecz Urban VIII zdecydowanie się przeciwstawił sprzedaży obrazu. Zatem Mikołaj zastosował inne środki niż namowa papieża. Jego celem stał się zakrystianin papieski Baptista Corbino. On tez nie dał się namówić na kradzież obrazu ale przekonało go 500 talarów w złocie.
Mikołaj Sapieha uciekł z Rzymu wraz z obrazem a jako biegły w sztuce wojskowej zmylił skutecznie pogoń i pojawił się w Kodniu. Obraz Matki Boskiej z Guadalupe, zwanej również Gregoriańską zostaje uroczyście wprowadzony 15 września 1633 roku do kaplicy zamkowej ponieważ kościół św. Anny jest jeszcze w budowie.
Zły papież Urban VIII nakłada na Mikołaja Sapiehę klątwę, która skutkuje miedzy innymi zakazem wstępu do kościołów. Pan na Kodniu kazał zatem dobudować nad kościelną zakrystia balkonik, z którego mógł patrzeć przez okienko na przywieziony obraz i modlić się do niego nie wchodząc do kościoła. Z powodu na swoją wielką pobożność zaczęto mu dodawać przydomek Pius.
W roku 1637 Urban VIII daruje Mikołajowi karę i zezwala na pozostawienie skradzionego obrazu w Kodniu.
Mikołaj Sapieha za odzyskane zdrowie wraz z żoną Anną składa na obrazie wota: "koronę, berło, słońce, miesiąc, gwiazdy wszystko w złoto, srebro i kamienie misternie opatrzone". W roku 1723 obraz zostaje koronowany koronami papieskimi.
Kiedy "sąsiedzi" dokonują rozbioru Polski Kodeń obejmują we władanie Rosjanie i w roku 1864 likwidują parafię rzymsko-katolicką w Kodniu i za udział mieszkańców miasta w powstaniu styczniowym odbierają prawa miejskie. W roku 1875 niszczejący kościół w Kodniu staje się prawosławną cerkwią a wyposażenie rozdysponowane do innych miejscowości. Obraz MB Kodeńskiej trafia do Częstochowy, na Jasną Górę. Tam pozostaje przez 52 lata-do września 1927 roku.

CDN

Po 52 latach obraz MB Kodeńskiej zostaje przewieziony z Jasnej Góry do Warszawy i tam p[oddany konserwacji. Odnowiony zostaje na chwilę dosłownie udostępniony Warszawiakom a następnie powozem zaprzężonym w 6 białych koni udaje się w drogę do Kodnia. Po drodze następują przystanki w Krzesku, Zbuczynie, Międzyrzeczu Podlaskim, Białej Podlaskiej, Horbowie i Terespolu by wreszcie 4 września 1927 roku trafić na swoje stare miejsce-do kościoła św. Anny w Kodniu. Tu, we wprowadzeniu obrazu bierze udział metropolita krakowski Adam kardynał Sapieha-potomek rodu kodeńskich Sapiehów.
Z okazji powrotu obrazu trafiły do wiernych okolicznościowe medaliki.
Oto jedna z wersji Medaliki z MB Kodeńską chyba były dość popularne i emitowane w różnych wersjach skoro na północy Polski natrafiłem na trzy C.