Verdun (10.2025)

[Loslau]

Udało się nam niedawno wyskoczyć na dwa dni pod Verdun, miejsce które chyba zawsze chciałem odwiedzić. Okazało się jednak, że dwa dni to stanowczo za mało. Do tego kiepsko trafiliśmy z pogodą – praktycznie nieustanny deszcz i huraganowy wiatr, taki, że strach było wyciągać drona (DJI daje gwarancję, zdaje się, na 10 m/s, a wiało 18 m/s, a wyżej wiadomo – jeszcze więcej...).
Wszystko jest tam dostępne za pomocą samochodu – wszędzie parkingi, dobre drogi, toalety, itd.

Największe wrażenie zrobił na mnie chyba krajobraz – nie ma tam praktycznie skrawka płaskiej ziemi. Ślady walk widać praktycznie wszędzie; wystarczy odejść kawałek, choćby „za potrzebą”, z leśnej ścieżki, by natknąć się na wszelaki wojenny złom (nie zawsze bezpieczny), a nawet na ludzkie kości...

Na początek Beinhaus von Douaumont (Ossuaire de Douaumont) – monumentalne ossuarium wzniesione w latach 1920–1932 dla upamiętnienia ofiar bitwy pod Verdun z 1916 roku. W podziemiach spoczywają szczątki około 130 000 nieznanych żołnierzy francuskich i niemieckich, a przed budynkiem rozciąga się największy cmentarz wojenny regionu.

[Loslau]

c.d

[Loslau]

Po prawej od głównego cmentarza znajduje sie „Mémorial aux Combattants Musulmans” – pomnik w stylu architektury "mauresque", wzniesiony w 2006 r dla uczczenia muzułmańskich żołnierzy, którzy walczyli za Francję w I wojnie światowej. Stoi naprzeciw kwatery 592 grobów muzułmańskich, przypominając o olbrzymim, dotąd marginalizowanym wkładzie żołnierzy z Maghrebu, Afryki i Madagaskaru.

[Loslau]

Abri d’Intervalle FT2 (PC 120)
Schron FT2 zwany PC 120. To rodzaj betonowego schronu położonego pomiędzy fortami i dziełami wchodzącymi w skład pierścienia umocnień Verdun. Oznaczany był pierwszą literą nazw dwóch fortów, między którymi się znajdował, a następnie numerem porządkowym nadawanym zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Przykład: MF1 (Meuse–Froide Terre) – pierwszy od prawego brzegu Mozy, itd., FT1 (Froideterre–Thiaumont), z wyjątkiem FT3 i FT4, które od Bitwy pod Verdun nazywano PC 119 i PC 118 (stanowiska dowodzenia). Schrony te mogły pomieścić od sekcji piechoty do półkompanii, w zależności od ich wielkości i przeznaczenia. FT2 zwany PC 120: pojemność – półkompanii, zakwaterowanej w czterech izbach żołnierskich i jednej izbie oficerskiej, połączonych korytarzem w formie kazamaty artyleryjskiej z trzema otworami wychodzącymi na zewnątrz. W piwnicach – zbiorniki na wodę zasilane ze źródła lub z wód opadowych. Oba schrony wyposażono w cztery metalowe zbiorniki o pojemności 14 m³ każdy, czyli łącznie 56 000 litrów wody, co zapewniało zapas dla stałej załogi liczącej 80 oficerów i żołnierzy, a także dla jednostek przejściowo stacjonujących w pobliżu.

[Loslau]

c.d

[Loslau]

Village détruit de Fleury-devant-Douaumont Jedna z dziewięciu „zniszczonych wiosek” w rejonie Verdun, całkowicie zrównana z ziemią podczas bitwy w 1916 roku. Fleury była areną wyjątkowo zaciętych walk – między czerwcem a sierpniem wieś przechodziła z rąk do rąk aż szesnaście razy. Po wojnie nie została odbudowana i uznano ją za „umarłą dla Francji”. Dziś teren porośnięty lasem upamiętniają kamienne tablice wyznaczające dawne ulice i domy oraz kaplica Notre-Dame-de-l’Europe.

[Loslau]

c.d

[Loslau]

Tranchée des Baïonnettes (Okop Bagnetów).
Symboliczne miejsce pamięci na polu bitwy pod Verdun, poświęcone żołnierzom 137. pułku piechoty, którzy polegli w czerwcu 1916 roku na wzgórzu Thiaumont. Według legendy zostali zasypani żywcem w okopie, z którego wystawały jedynie bagnety ich karabinów. Choć opowieść ta ma charakter symboliczny, „Okop Bagnetów” upamiętnia ich poświęcenie. W 1920 roku wzniesiono tu mauzoleum ufundowane przez Georgesa Randa. Dziś to chyba jedno z najbardziej znanych miejsc pamięci bitwy pod Verdun

[Loslau]

c.d

[Loslau]

Pamart Casemate Souville.
Schrony typu Pamart zaprojektował Commandant Pamart w czasie I wojny światowej jako szybkie w budowie, stalowo-betonowe stanowiska karabinów maszynowych, przeznaczone do obrony bliskiego zasięgu i wzmocnienia artyleryjskich fortów wokół Verdun (m.in. Fort de Souville). Były to stosunkowo małe, stałe schrony uzbrojone w karabiny maszynowe Hotchkiss. Każdy z karabinów miał kąt ostrzału wynoszący jedynie 160°, znacznie mniej niż w starszych wieżyczkach obrotowych o polu ostrzału 360°, jednak wystarczający do skutecznej obrony przed atakami piechoty. Schrony te były prostsze i bardziej niezawodne niż wieżyczki obrotowe, które często się zacinały w wyniku uszkodzeń spowodowanych odłamkami i kamieniami. Pancerz (stalowa część kopuły) miał grubość około 14 cm, a sama kopuła ważyła około 2,5 tony. Źródła podają, że zaprojektowano i wykonano kilkadziesiąt pancerzy tego typu — według niektórych danych powstało 47 egzemplarzy, z czego około 34 zostały zamontowane w schronach; kilka pozostałych wykorzystano później przy budowie umocnień Linii Maginota.

Schron Nr.1

[Loslau]

Schron Nr.2

[Loslau]

Fort de Souville — niewielki, acz strategicznie istotny fort na południowo-wschodnim grzbiecie Verdun. Zbudowany w latach 1876–1879 w ramach systemu Séré de Rivières. Konstrukcja to kamienno-ziemne umocnienie z niektórymi późniejszymi wzmocnieniami betonowymi. Na przedpolu fortu znajdowała się bateria z wieżą typu Bussière z działami 155 mm. W 1916 roku Fort Souville odegrał kluczową rolę podczas bitwy o Verdun. Jego pozycja nad okolicą dawała kontrolę nad ważniejszymi wzgórzami wokół Fleury. Latem 1916 intensywne niemieckie ostrzały i szturmy próbowały zdobyć te wzniesienia. 11–12 lipca oraz w kolejnych tygodniach walki były szczególnie zacięte i krwawe. Francuscy obrońcy, wspierani ogniem artylerii i kontratakami, uniemożliwili trwałe opanowanie fortu przez Niemców. Dziś Fort de Souville istnieje jako zrujnowany kompleks — widoczne są pozostałości murów, wejść i baterii.

I tutaj trochę pobłądziliśmy, bo z powodu goniącego czasu nie trafiliśmy pod główne wejście, ani pod kopułę działa. Efektem czego mamy tylko fotki z tej mniej ciekawj części

[Loslau]

c.d

[Loslau]

c.d

[Loslau]

L’Abri des Quatre Cheminées – "Schron Czterech Kominów". Schron Froideterre, zwany „Czterema Kominami”, powstał w latach 1889–1891 jako część systemu obronnego Verdun. Znajduje się w pobliżu Fleury-devant-Douaumont, ok. 1 km na wschód od fortu Froideterre. Zbudowany na głębokości 12 m, mógł pomieścić do 300 żołnierzy. Podczas bitwy pod Verdun w czerwcu 1916 roku rejon schronu znalazł się w centrum ciężkich walk między wojskami francuskimi a niemieckimi oddziałami bawarskimi. 23 czerwca Niemcy przeprowadzili ofensywę, zdobywając teren wokół schronu, jednak francuski 114. batalion lekkiej piechoty zdołał odeprzeć natarcie i odzyskać pozycje. Do dziś na powierzchni wokół obiektu widoczne są ślady bombardowań, a charakterystyczne kominy wentylacyjne, zniszczone w 1916 roku, zostały odrestaurowane.